(Diva Magazin dergisi 706 sayılı 2017 Yılbaşı sayısında yayımlanmıştır)
5941 sayılı Çek Kanunu’nda değişiklik yapan 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 09.08.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Böylelikle çek hamilleri ve özellikle çek keşide edenler (düzenleyenler) için çok önemli sorumluluklar ve yaptırımlar gündeme gelmiştir. En önemli gelişme ise piyasaların dikkatli şeklide takip ettiği üzere “karşılıksız çeke hapis cezası” olarak bilinen husustur.
5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesinde düzenlendiği üzere, düzenleme tarihi 09.08.2016 tarihi ve sonrası olan tüm çeklere ilişkin karşılıksız kaşesininin ardından hamilin cezai yaptırımlara başvurma hakkı mevcuttur. Cezai manada, şikayet işlemine ilişkin yürürlükte olan kanunlarda bir fluluk ve belirsizlik bulunmakta ve çok yakın bir tarihe kadar karşılıksız çek hususunda birçok şikayet yetkili cumhuriyet başsavcılıklarına yapılmakta ise de, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi’nin verdiği ve emsal teşkil eden kararla, artık tüm başvurular yetkili icra ceza mahkemelerine gerçekleştirilmektedir.
Karşılıksız kaşesinin ardından şikayete konu edilen çekle ilgili olarak mahkemeler 1500 (binbeşyüz) güne kadar adli para cezasına hükmedebilmektedir. Kaldı ki, mahkemece hükmedilecek para cezası da, karşılıksız çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı ve çekin düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile yargılama gideri toplamından da az olamamaktadır. Mahkemece hükmedilen adli para cezasının da çek borçlusu tarafından ödenmemesi durumunda, çek borçlusu, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 106. maddesi uyarınca adli para cezasının doğrudan hapis cezasına çevrilmesi suretiyle hapis cezasına çarptırılacaktır. Fakat, anılan ceza infaz edilene kadar yahut yargı aşamasının herhangi bir noktasında çek borçlusu tarafından, çek bedelinin ve ticari faizi, takip giderleri, yargılama giderleri gibi fer’ilerinin ödenmesi durumunda çek borçlusu herhangi bir yaptırım ile karşılaşmayacak, ceza davası da mahkemece verilecek düşme kararı ile ortadan kalkacaktır. Tüm bu anılan nedenlerle de düzenlemenin son derece caydırıcı ve ticari işlemlerde tacirlerin kendini daha güvende hissetmesine neden olacağı kanaatindeyiz.
Karşılıksız çeklere ilişkin ceza yaptırımlarının yanı sıra 01.01.2017 itibarıyla zorunlu hale gelecek “karekodlu çek” uygulaması ile ödeme aracı olarak çek kullanılan ticari işlemlerde yeni bir döneme girileceğini öngörmekteyiz. Yeni yıl ile mecburi hale gelecek olan bu uygulama ile çek üzerinde bulunan karekod (QR code) akıllı telefonlarınızdan veya tabletlerinizden, cihazın kamerası vasıtasıyla okutularak, keşidecinin ibraz edilen ilk ve son çek tarihine, ibrazında ödenen çeklerin sayısı ve ortalama çek tutarlarına, arkası yazılan ve gecikmeli ödenen çeklerin sayısı ve ortalama tutarlarına, arkası yazılmış fakat hala ödenmemiş çeklerin sayısı ve ortalama tutarlarına ilişkin bilgilere ulaşmak mümkün olacaktır. Bu uygulama ile Kredi Kayıt Bürosu’nun güncel tahminlerine göre, çeki kabul edecek olan tacirin, keşidecinin geçmiş çek keşide etme ve ödeme performansına dair detaylı bilgilere ulaşabilmesi hasebiyle karşılıksız çek alma ihtimalinin %80 oranında düşeceği öngörülmektedir.
Tüm bu hususların yanı sıra, karekodlu çek uygulamasının, pratikte çokça karşımıza gelen ve büyük mağduriyetlere yol açan çek yaprağının kopyalanması, sahtecilik ve dolandırıcılığa karşın da karekodlu çeklerin, hızlı, pratik ve doğrudan sorgulanabilmesi ve doğrulanabilmesi nedeniyle çok zor günler geçiren ticari hayata can suyu olacağı düşüncesindeyiz.
AV. ALPER ÇETİN (alper@cetinavukatlik.com)
Ofisimizin konu ile alakalı hizmetlerine ilişkin detaylı bilgi almak için:
Siz de fikrinizi belirtin